Şemalar, doğduğumuz günden itibaren kendimizi, çevremizi anlamamızı sağlayan düşünce kalıplarıdır. Şemalar bebeklikten başlayarak gelişir. Bebeğin doğumundan itibaren sevgi, bağımsızlık, güven gibi duyguların ona sunulup sunulmamasına göre hayatı anlamlandırmaya başlar. Bebeklikten başlayıp gelişen bu inanç, düşünce ve davranışlar hayatın bir gerçeği olarak algılanır ve zararı farkına varılana kadar da genellikle değiştirilmez. Yani aslında tüm duygu ve davranışlarımız şemalara bağlı gelişir ve değişir. Hal böyle olunca da şemaların partner seçimi, ilişkide girdiğiniz rol, ilişkinin nasıl sürdüğü konusunda hayatı etkilememesi elbette mümkün değil.
Örneğin ebeveynlerinden sevgi, ilgi, güven gibi duyguları karşılanmamış bir çocuğun duygusal yoksunluk şeması geliştirme olasılığı yüksektir. Bu şemaya sahip kişiler de ilişkilerinde ya kendilerini sürekli olarak yalnız hissederler ya da ilişkide olduğu kişilere bağımlı hale gelebilirler. Yani sağlıksız ilişki kalıplarını döngüsel olarak sürdürmeye devam ederler.
İlişkileri etkileyen şemalara daha geniş bir pencereden bakmaya başlayalım. Bir bebeğin bakımı denildiğinde çoğu insanın aklına ona yemek yedirilmesi, altının temizlenmesi yani fiziksel ihtiyaçlarının çoğunlukla karşılanıyor olması gelir. Şimdi durumu şöyle değiştirelim bunların hepsini yapan ama duygusal olarak bebeği iyi hissettirmeyen, çocuğa katı sınırlar koyan, oyun ihtiyacını karşılamayan bir anne düşünelim. Elbette bu baba da olabilir ama şartlar göz önüne alındığında genellikle bir çocukla en çok vakit geçiren kişi anne olduğundan dolayı örneğimizi anne üzerine inşa ettik.
Çocuğun her türlü fiziksel ihtiyacını kusursuz şekilde karşılayan anne çocuğu sevgiye ihtiyaç duyduğunda bunu çeşitli nedenlerden ötürü karşılayamıyor, oyun ihtiyacına karşılık veremiyor ve göz teması kurup iletişime geçemiyor. Burada fiziksel ihtiyacı eksiksiz karşılanıp duygusal ihtiyacı yok sayılan bir çocuğa ne olur? Böyle bir çocuk her ikinci plana atıldığında değersizliği, görülmemeyi yani duygusal yoksunluğu öğrenir. Duygusal yoksunluk yetişilen, büyüdüğünüz evde öğrenilen şemadır.
